Phân biệt tắc ruột và liệt ruột sau mổ nhờ chụp CT

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Văn Quân – Phó trưởng khoa ngoại – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Tắc ruột và liệt ruột là hai biến chứng có thể gặp phải sau mổ. Để phân biệt và chẩn đoán chính xác tình trạng tắc ruột cơ học hoặc liệt ruột cơ năng sau hậu phẫu thì chỉ khám lâm sàng và chụp X quang bụng đúng thôi chưa đủ, cần phải sử dụng phương pháp chụp cắt lớp vi tính CT.

Tắc ruột là tình trạng tắc nghẽn các chất có trong lòng ruột, có thể tắc một phần hoặc toàn bộ ruột, cản trở quá trình di chuyển của khí, chất lỏng, chất rắn bên trong ruột. Tắc ruột cần được điều trị sớm nếu không sẽ khiến bệnh nhân đau đớn, nôn, nguy hiểm hơn là nhiễm trùng nhiễm độc, hoại tử ruột, đe dọa tính mạng.

Liệt ruột là tình trạng tích tụ khí và dịch trong lòng ruột do thành bụng bị ức chế sau quá trình phẫu thuật. Hầu hết các trường hợp liệt ruột sau mổ có thể tự khỏi sau khoảng 2 – 3 ngày.

2.1. Tắc ruột sau mổ

2.1.1 Triệu chứng

Dấu hiệu của tắc ruột sau mổ cũng giống như tắc ruột do các nguyên nhân khác. Bệnh nhân sẽ có các triệu chứng như:

• Đau quặn bụng
• Đầy bụng
• Chướng bụng

• Buồn nôn, nôn mửa, nôn ra chất giống như phân
• Bí trung đại tiện

Nếu bệnh nhân sau phẫu thuật có một vài dấu hiệu kể trên thì cần nghĩ ngay đến tắc ruột sau mổ. Bệnh nhân sẽ được thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán chính xác, bao gồm: Chụp X – quang, Chụp CT scan, siêu âm ổ bụng, nội soi, …

2.1.2 Phương pháp điều trị

Phương pháp điều trị tắc ruột sau mổ gồm:

• Điều trị nội khoa: Nhịn ăn, nuôi dưỡng đường tĩnh mạch, sonde dạ dày, kháng sinh, giảm đau, …
• Phẫu thuật ổ bụng: Áp dụng trong trường hợp tắc ruột hoàn toàn, điều trị nội khoa không kết quả.

2.2 Liệt ruột sau mổ

Dấu hiệu của liệt ruột sau mổ bao gồm:

• Đau bụng nhẹ
• Đầy hơi, chướng bụng
• Buồn nôn
• Táo bón
• Bụng mềm, phình to hoặc căng
• Giảm hoặc mất nhu động ruột

Nếu nghi ngờ bệnh nhân bị liệt ruột sau mổ, bệnh nhân sẽ được các bác sĩ khám lâm sàng và chỉ định thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như: chụp X – quang, chụp CT Scan, siêu âm và thực hiện xét nghiệm máu để đánh giá tình trạng nhiễm trùng, rối loạn chuyển hóa nhằm kiểm tra mức độ tổn thương của ruột.

Liệt ruột có thể tự khỏi sau khoảng 2 – 3 ngày.

2.3. Phân biệt tắc ruột và liệt ruột sau mổ

Tắc ruột sau mổ

• Xuất hiện: bất kể thời điểm sau phẫu thuật.
• Tình trạng đau: Đau quặn từng cơn
• Tình trạng chướng bụng rõ rệt

• Nhu động ruột thường tăng
• Có dãn ruột non
• Thường không dãn đại tràng

Liệt ruột sau mổ

• Xuất hiện ngay sau phẫu thuật khoảng vài giờ
• Tình trạng đau: không nổi bật
• Tình trạng chướng bụng: không rõ rệt
• Nhu động ruộng thường không có
• Có dãn ruột non
• Có dãn đại tràng

• Chụp cắt lớp vi tính CT có độ nhạy và độ chuyên biệt cao trong chẩn đoán phân biệt liệt ruột sau mổ và tắc ruột non cơ học
• Phối hợp thăm khám lâm sàng, chụp X quang thông thường cho kết quả không chính xác, độ nhạy chỉ khoảng 19%, giá chỉ chẩn đoán kém
• Chụp CT giúp chẩn đoán phân biệt hiệu quả giữa bán tắc ruột non cơ học với liệt ruột cơ năng
• Chụp ruột non có cản quang trong 4 trường hợp bán tắc ruột non do nguyên nhân cơ học có thể giúp ích nhiều trong việc đánh giá mức độ tắc nghẽn.

Thạc sĩ. Bác sĩ. Vũ Văn Quân đã có hơn 10 kinh nghiệm làm việc trong chuyên ngành Ngoại Tiêu Hóa Tổng Hợp chuyên khám và điều trị bệnh lý ngoại khoa của đường tiêu hóa, gan, mật, tụy và các bệnh lý của phúc mạc ổ bụng, thành bụng.