Thông liên nhĩ: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Bệnh asd là bệnh tim gì? Bệnh tim thông liên nhĩ là gì?

Bệnh asd là bệnh tim gì? Bệnh tim thông liên nhĩ (ASD: atrial septal defect) là một bệnh tim bẩm sinh (xuất hiện trong thời gian thai kỳ hoặc ở trẻ vừa sơ sinh). Bệnh ASD xảy ra khi có một lỗ hở trong vách liên nhĩ, phần tách giữa hai tâm nhĩ trong tim. Bình thường quả tim sẽ có 4 buồng, gồm hai tâm nhĩ được ngăn cách bởi vách liên nhĩ và hai tâm thất được ngăn cách nhau bởi vách liên thất, 2 tâm nhĩ và 2 tâm thất được ngăn cách với nhau bởi 2 vòng van nhĩ thất.  

Và trong thời gian thai kỳ, sự hình thành vách liên nhĩ xảy ra ở 3 tháng đầu thai kỳ. Vách liên nhĩ được hình thành bởi vách thứ nhất và vách thứ hai. Nếu sự hình thành vách liên nhĩ bị khiếm khuyết sẽ dẫn đến bệnh thông liên nhĩ. 

Thông liên nhĩ có bốn thể: thông liên nhĩ lỗ thứ nhất (lỗ tiên phát), thông liên nhĩ lỗ thứ hai (lỗ thứ phát), thông liên nhĩ kiểu xoang tĩnh mạch, thông liên nhĩ thể xoang vành. 

Nguyên nhân  

Sau khi tìm hiểu bệnh asd là bệnh tim gì chúng ta sẽ tìm hiểu nguyên nhân gây ra bệnh. Hiện nay, nguyên nhân gây ra thông liên nhĩ vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, tuy nhiên, có một số dấu hiệu cho thấy yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong bệnh này.  

Bên cạnh đó, một số yếu tố khi mang thai có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim bẩm sinh cho thai nhi, bao gồm: 

• Nhiễm trùng rubella: Nhiễm rubella trong giai đoạn sớm của thai kỳ có thể tăng nguy cơ bị dị tật tim cho thai nhi. 

• Sử dụng chất gây nghiện, thuốc lá, rượu hoặc tiếp xúc với các chất kích thích như cocaine trong thời kỳ mang thai có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và gây ra bệnh tim bẩm sinh. 

• Bệnh tiểu đường hoặc lupus: Bị bệnh tiểu đường hoặc lupus cũng có thể tăng nguy cơ cho thai nhi mắc bệnh tim bẩm sinh. 

Mặc dù nguyên nhân chính xác của thông liên nhĩ vẫn chưa được xác định, nhưng những yếu tố này có thể đóng vai trò trong việc tạo ra môi trường dễ phát triển bệnh tim bẩm sinh ở thai nhi. 

Đa phần trẻ em có khiếm khuyết vách ngăn liên nhĩ thường không có triệu chứng và thường khỏe mạnh và hoạt động bình thường. Tuy nhiên, nếu lỗ thông liên nhĩ lớn, người bệnh có thể trải qua một số dấu hiệu và triệu chứng sau: 

• Dễ mệt mỏi: Lưu lượng máu lớn từ tâm nhĩ trái sang tâm nhĩ phải có thể gây cho tâm nhĩ trái một gánh nặng lớn hơn bình thường, dẫn đến cảm giác mệt mỏi. 

• Thở nhanh: Sự quá tải của tâm nhĩ trái có thể dẫn đến thất thể tích và áp lực tăng lên, khiến tim hoạt động nhanh hơn để đáp ứng nhu cầu tăng cường vận chuyển oxy trong cơ thể. 

• Khó thở: Sự tăng lưu lượng máu từ tâm nhĩ trái sang tâm nhĩ phải và vào thất phải có thể gây ra tăng áp lực trong động mạch phổi, gây khó thở. 

• Chậm tăng trưởng: Tình trạng tim thông liên nhĩ lớn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng trưởng của trẻ. 

• Thường xuyên bị nhiễm trùng đường hô hấp: Một dòng máu ngược chiều do thông liên nhĩ có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp. 

• Rối loạn nhịp tim: Có thể xuất hiện các vấn đề về nhịp tim, như rung nhĩ hoặc cuồng nhĩ, khi tim không đập đều. 

• Trẻ lớn và người lớn có bệnh tim thông liên nhĩ có thể mắc đau nửa đầu. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu cụ thể chứng minh liệu thông liên nhĩ có phải là nguyên nhân gây ra triệu chứng đau nửa đầu hay không. 

• Mắc Rubella: mắc bệnh Rubella đặc biệt trong những tháng đầu của thai kỳ sẽ làm tăng nguy cơ mắc tim bẩm sinh nói chung 

• Hút thuốc lá, lạm dụng rượu trong khi mang thai 

• Đái tháo đường thai kỳ 

• Bố mẹ bị bệnh lý tim bẩm sinh 

• Mẹ bị bệnh hệ thống: Lupus ban đỏ 

• Thông liên nhĩ (ASD) là một dạng bệnh tim bẩm sinh, và trong hầu hết các trường hợp không có cách cụ thể để ngăn ngừa nó. Tuy nhiên, có một số biện pháp và lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ các bệnh tim bẩm sinh, bao gồm cả bệnh tim Thông liên nhĩ. Dưới đây là một số biện pháp: 

• Tiêm chủng đầy đủ trước khi mang thai: Đảm bảo bạn đã tiêm chủng đầy đủ và tuân theo lịch tiêm phòng, đặc biệt là tiêm phòng rubella, bởi rubella có thể tạo nguy cơ dị tật tim ở thai nhi. 

• Giảm cân nếu cần: Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, hãy cố gắng giảm cân trước khi mang thai. Cân nặng quá mức có thể tăng nguy cơ dị tật tim ở thai nhi. 

• Chế độ ăn lành mạnh: Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và cân đối, bao gồm nhiều rau xanh, hoa quả, thực phẩm giàu dinh dưỡng và tránh thức ăn có động vật béo, thức ăn nhanh, và thức ăn chứa nhiều đường và muối. 

• Điều kiện sức khỏe trước mang thai: Trước khi mang thai, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm tra sức khỏe tổng quan và điều trị bất kỳ bệnh lý nào, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc bệnh lupus. 

• Nhớ rằng việc tuân thủ các biện pháp bảo vệ sức khỏe là quan trọng để giảm nguy cơ bệnh tim bẩm sinh và bảo vệ sức khỏe của thai nhi. 

• Độ tuổi mang thai: Không có giới hạn cứng và nhanh về độ tuổi mang thai, nhưng có một số người cho rằng sinh con khi tuổi > 35 có thể tăng nguy cơ các dị tật tim. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc vào từng trường hợp và tình hình sức khỏe cụ thể. 

• Tránh các nguồn lây bệnh khi mang thai: Tránh tiếp xúc với nguồn lây bệnh như rubella, xử lý thức ăn an toàn và hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại khi mang thai. 

• Kiểm soát đường huyết: Nếu bạn có tiền sử bệnh tiểu đường, quản lý tốt đường huyết trước và trong khi mang thai để giảm nguy cơ các biến chứng tim cho thai nhi. 

• Tránh hút thuốc lá, uống rượu, và sử dụng các chất gây nghiện khi mang thai: Đối với sức khỏe của thai nhi, tránh hút thuốc lá, uống rượu, và sử dụng các chất gây nghiện là rất quan trọng. Các chất này có thể gây ra nhiều tác động phụ và nguy cơ dị tật tim. 

• Có một số phương pháp chẩn đoán bệnh tim Thông liên nhĩ (ASD) như sau: 

• Siêu âm Doppler tim: Siêu âm Doppler tim là một phương pháp quan trọng trong việc chẩn đoán bệnh ASD. Nó cho phép bác sĩ xem xét cụ thể vị trí của lỗ thông, kích thước của nó, hướng dòng máu từ tâm nhĩ phải sang tâm nhĩ trái thông qua lỗ thông, đánh giá áp lực trong động mạch phổi và quan sát các tương tác với các cấu trúc tim xung quanh. 

• Siêu âm tim qua thực quản: Siêu âm tim qua thực quản là một phương pháp đánh giá chính xác hình dạng và kích thước của lỗ thông. Nó cung cấp thông tin cần thiết để xem xét khả năng can thiệp để bít lỗ thông bằng can thiệp tim mạch hoặc phẫu thuật. 

• X-quang ngực: X-quang ngực có thể chỉ ra các dấu hiệu gián tiếp của bệnh, như giãn nhĩ phải, giãn thất phải và sự biến đổi trong động mạch phổi. Mặc dù không thể xác định chính xác lỗ thông, nó có thể giúp xác định các biến đổi trong cấu trúc tim. 
• Điện tâm đồ: Điện tâm đồ ghi lại các sóng điện tim và có thể hiển thị dấu hiệu tăng gánh thất phải hoặc các vấn đề về nhịp tim, như block nhánh phải, mà có thể gắn liền với bệnh tim thông liên nhĩ. 

Bệnh tim Thông liên nhĩ có nguy hiểm không? 

Bệnh tim Thông liên nhĩ (ASD) có thể gây nguy hiểm tùy thuộc vào kích thước lỗ thông và  biến chứng của bệnh. Dưới đây là một số tình huống về nguy cơ và biến chứng liên quan đến thông liên nhĩ: 

Lỗ thông nhỏ 

Thường thì lỗ thông nhỏ không gây ra nguy hiểm và không cần can thiệp. 

 Lỗ thông lớn 

Nếu lỗ thông lớn, nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm: 

• Suy tim bên phải: Máu dòng vào tâm thất phải tăng lên, gây làm mỏi và suy yếu tâm thất phải. 

• Rối loạn nhịp tim: Lỗ thông lớn có thể dẫn đến các rối loạn nhịp tim do tăng áp lực trong tâm thất phải. 

• Giảm tuổi thọ: Nếu không được điều trị, các biến chứng có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của người bệnh. 

Các biến chứng nghiêm trọng ít gặp hơn bao gồm: 

• Tăng áp động mạch phổi: Nếu lỗ thông lớn không được điều trị, lưu lượng máu lên phổi có thể tăng lên, dẫn đến tăng áp lực trong động mạch phổi. 

• Hội chứng Eisenmenger: Đây là tình trạng phức tạp, xuất phát từ tăng áp động mạch phổi do khuyết tật tim bẩm sinh không được điều trị. Bệnh này có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho tim và phổi và có thể là một tình trạng rất nguy hiểm. 

Tóm lại, nguy cơ và biến chứng của bệnh tim Thông liên nhĩ phụ thuộc vào kích thước của lỗ thông và có hoặc không được điều trị. Việc theo dõi và can thiệp kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. 

Điều trị bệnh tim Thông liên nhĩ hiện nay có hai phương pháp là can thiệp bít lỗ thông liên nhĩ bằng dụng cụ hoặc phẫu thuật. Trong đó bít bằng dụng cụ chỉ áp dụng với thể thông liên nhĩ lỗ thứ hai, các thể khác cần phải phẫu thuật. Kỹ thuật bít bằng dụng cụ như sau: bác sĩ sẽ đưa các dụng cụ qua đường mạch máu vào buồng tim, điều khiển dưới màn tăng sáng. Khi tiếp cận được lỗ thông sẽ đưa dụng cụ đến bít lại. Đây là kỹ thuật cao, ít xâm lấn hơn phẫu thuật, người bệnh phục hồi nhanh. 

Chỉ định đóng lỗ thông liên nhĩ khi: 

• Có triệu chứng trên lâm sàng: khó thở, giảm khả năng gắng sức 

• Nếu không có triệu chứng, đóng lỗ thông khí: 

• Có dấu hiệu quá tải thất phải, phì đại thất phải 

• Có tắc mạch nghịch thường 

• Nếu có tăng áp lực động mạch phổi, cần phải thông tim thăm dò để đo chính xác áp lực mạch phổi, sức cản phổi để quyết định can thiệp hay không 

• Chống chỉ định đóng lỗ thông nếu có hội chứng Eisenmenger trên lâm sàng 

Cách chăm sóc bệnh nhân Thông liên nhĩ và ngăn ngừa biến chứng 

Chăm sóc cho người bị bệnh tim thông liên nhĩ (ASD) đòi hỏi một số thói quen và lối sống khoa học để kiểm soát bệnh và ngăn ngừa các biến chứng. Dưới đây là một số biện pháp chăm sóc quan trọng: 

• Tập thể dục: Với bệnh nhân có ASD, việc tập thể dục thường không bị cấm, nhưng cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế. Điều này đảm bảo tập luyện an toàn và hiệu quả, đặc biệt là trong trường hợp có biến chứng như loạn nhịp tim, suy tim, hoặc tăng áp phổi. 

• Chế độ dinh dưỡng: Cân bằng chế độ dinh dưỡng quan trọng để duy trì sức khỏe tim mạch. Bao gồm nhiều nhóm chất, bổ sung rau củ, ngũ cốc, và hạn chế cholesterol cũng như chất béo có thể giúp giảm nguy cơ các biến chứng tim. 

• Tránh viêm nhiễm: Bệnh nhân có ASD có nguy cơ cao hơn về viêm phổi và nhiễm trùng đường hô hấp. Điều quan trọng là tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và sử dụng thuốc đúng cách theo đơn thuốc. Điều này giúp đảm bảo rằng điều trị được thực hiện một cách hiệu quả và giảm nguy cơ viêm nhiễm. 

• Ngoài ra, quan trọng là bệnh nhân bị bệnh tim Thông liên nhĩ cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe, tuân thủ lịch khám và theo dõi các chỉ dẫn của bác sĩ. Việc hợp tác với các chuyên gia y tế và tuân thủ đúng các biện pháp chăm sóc là cách hiệu quả để duy trì sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng cho bệnh nhân. 

  Trung Tâm Tim Mạch tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, cùng với sự đầu tư vào thiết bị y tế – cơ sở vật hiện đại tự tin là cung cấp chăm sóc y tế chất lượng cho bệnh nhân tim mạch nói chung và bệnh tim Thông liên nhĩ nói riêng.