Phải làm gì nếu chẳng may uống phải thuốc quá hạn?

Nếu bạn đang bị cơn đau hành hạ và bạn cần phải dùng thuốc giảm đau ngay nhưng khi uống xong rồi bạn mới phát hiện ra thuốc mà bạn vừa uống đã quá hạn sử dụng. Vậy liệu rằng dùng thuốc quá hạn có hại không và phải làm gì nếu chẳng may uống phải thuốc quá hạn? Tìm câu trả lời trong bài viết dưới đây.

Tất cả các loại thuốc đều có chứa thành phần hoạt động và không hoạt động. Cụ thể hơn là một số thành phần xác định hiệu quả của loại thuốc đó trong việc điều trị một tình trạng y tế. Những thành phần này cũng quyết định thời gian thuốc có thể bảo quản mà không bị biến chất. Khi các công ty dược phẩm đưa ra thị trường một loại thuốc, họ chỉ định thời hạn sử dụng của thuốc, đó cũng là khoảng thời gian mà thuốc có thể được sử dụng mà không bị hư hỏng. Nói cách khác, hạn dùng là thời gian thuốc phát huy tác dụng an toàn và đạt được hiệu quả như ý muốn.

Khoảng thời gian các nhà sản xuất lựa chọn cho một sản phẩm thuốc hết hạn sử dụng là 12 đến 60 tháng nhưng thời hạn sử dụng thực tế của thuốc có thể dài hơn so với ngày hết hạn được chỉ định. Tuy nhiên, một số loại thuốc đã được chứng minh là giảm chất lượng theo thời gian và những loại thuốc này không bao giờ được dùng khi đã hết hạn sử dụng.

Một số loại thuốc trở nên độc hại sau khi hết hạn và không an toàn khi dùng. Vì những lý do này, điều quan trọng là phải tuân theo ngày hết hạn của một số loại thuốc. Bao gồm:

• Kháng sinh uống dạng lỏng
• Thuốc nhỏ mắt
• Nitroglyxerin
• Insulin
• Tetracyclin
• Thuốc tránh thai

Đối với các loại thuốc thông thường, khi thuốc hết hạn sử dụng, bạn có thể dễ dàng nhận biết qua một vài đặc điểm khác như:

• Thuốc ở dạng lỏng: có thể có hiện tượng tách lớp, đổi màu, có mùi lạ.
• Thuốc rắn: Thuốc trở nên mềm, đổi màu, chảy nước.
• Thuốc tiêm: sản phẩm tạo thành chất kết tủa hoặc trông có vẻ vẩn đục hoặc đổi màu.

Tuy nhiên, không phải tất cả các loại thuốc hết hạn đều có sự thay đổi về kết cấu. Một số loại thuốc bị thay đổi thành phần hóa học nhưng không thay đổi hình dạng nên rất khó nhận biết. Hoặc có những loại thuốc chỉ mới hết hạn sử dụng trong thời gian ngắn nên cơ cấu thuốc không thay đổi so với thời điểm ban đầu.

Hiện nay, chính bởi việc mọi người thường không có thói quen kiểm tra hạn sử dụng khi để thuốc dự trữ nên tình trạng thuốc quá hạn sử dụng vẫn thường xuyên xảy ra.

Hầu hết các loại thuốc hết hạn sử dụng đều không gây hại cho sức khỏe của bạn miễn là chúng được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát. Trước khi uống bất kỳ loại thuốc nào, bạn nên kiểm tra các viên thuốc và chai để đảm bảo chúng không bị vỡ, hở, dính hoặc đổi màu.

Thuốc dạng lỏng

Thuốc dạng lỏng không nên được sử dụng sau ngày hết hạn. Những loại thuốc này có thể nguy hiểm vì chúng tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển. Nếu bạn sử dụng thuốc dạng lỏng đã hết hạn, có khả năng bị ô nhiễm, đặc biệt là trên các mô nhạy cảm như mắt, bạn rất có thể gây nhiễm trùng.

Thuốc dạng lỏng thường có các yêu cầu và hướng dẫn bảo quản cụ thể hơn so với thuốc viên hoặc viên nén. Nitroglycerine, ví dụ, cực kỳ nhạy cảm với nhiệt và ánh sáng mặt trời, vì vậy nó được bảo quản trong chai tối màu.

Thuốc hóa trị nhất định phải bảo quản trong tủ lạnh, bên trong chai thủy tinh. Insulin là một loại thuốc dạng lỏng khác phải được bảo quản trong tủ lạnh. Đối với các loại thuốc như nitroglycerine (được sử dụng cho những người có vấn đề về tim) và albuterol (được sử dụng cho những người có vấn đề về phổi), bạn chỉ đơn giản là không muốn đánh cược với việc thuốc không hoạt động hiệu quả.

Thuốc kháng sinh

Mọi người có xu hướng dự trữ thuốc kháng sinh, thường là do họ đã không uống hết số thuốc được kê trong lần gần đây nhất khi họ bị ốm nhưng đó lại là một vấn đề hoàn toàn khác. Thuốc kháng sinh hết hạn thường mất đi một số hiệu lực, đồng nghĩ với việc là chúng không thể tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn gây nhiễm trùng cho bạn.

Nếu bạn muốn sử dụng thuốc kháng sinh còn sót lại hoặc hết hạn cho một bệnh nhiễm trùng mới, chúng sẽ không có tác dụng. Trên thực tế, chúng có thể không phù hợp với loại nhiễm trùng mà bạn mắc phải. Khi bạn dùng sai loại kháng sinh, thậm chí còn giúp vi khuẩn phát triển khả năng kháng thuốc. Và rất có thể lần tới khi bạn cần thuốc kháng sinh, loại thuốc bạn đã sử dụng sai sẽ không thể phát huy được tác dụng nữa. Tốt hơn hết nếu bạn đang bị nhiễm trùng, nhiễm khuẩn thì nên khám bác sĩ để được loại kháng sinh phù hợp với căn bệnh của mình.

Thuốc không được sử dụng khi quá hạn

• Có một số loại thuốc không bao giờ được dùng quá hạn sử dụng, chẳng hạn như thuốc tránh thai. Ngay cả sự thay đổi nhỏ nhất về nồng độ hormone cũng có thể cho phép quá trình rụng trứng xảy ra. Hiệu quả tránh thai thấp hơn thậm chí còn khiến bạn mang thai ngoài ý muốn, chảy máu đột ngột.
• Insulin cũng vậy, không bao giờ được dùng quá hạn sử dụng vì insulin có thể mất tác dụng (insulin thường hết hạn sau 30-60 ngày sau khi mở lọ hoặc bút, hãy đảm bảo xác nhận hướng dẫn hết hạn với nhà thuốc của bạn). Sử dụng insulin hết hạn khiến cho bệnh nhân nhiễm toan ceton do tiểu đường.
• Thuốc nhỏ mắt: Có thể bị nhiễm vi khuẩn và dẫn đến nhiễm trùng mắt, chẳng hạn như đau mắt đỏ (viêm kết mạc).
• Thuốc tuyến giáp cũng nhạy cảm với ngày hết hạn, vì vậy các loại thuốc cũ hơn có thể không ổn định hiệu quả hormone kích thích tuyến giáp (TSH) của bạn.
• Thuốc chống kết tập tiểu cầu (thuốc làm loãng máu) thường được kê sau khi bạn đã đặt ống thông tim, đặt van hoặc cục máu đông. Điều này hoặc bất kỳ loại thuốc nào giúp kiểm soát tình trạng có khả năng đe dọa tính mạng như động kinh, hen suyễn, tiểu đường hoặc suy tim nên được thực hiện hết sức cẩn thận và chú ý vì sử dụng thuốc cũ, hết hạn, đổi màu hoặc hỏng có thể gây tử vong.

Câu trả lời là có, dùng thuốc quá hạn ít hay nhiều cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ của bạn.

Với những loại thuốc trị bệnh nhẹ như thuốc nhức đầu, hạ sốt hay đau nhức nhẹ, nếu dùng phải thuốc hết hạn sử dụng có thể không quá nguy hiểm, bởi tác dụng phụ của thuốc không quá cao. Tuy nhiên, trong trường hợp người bệnh sử dụng thuốc hết hạn trong điều trị các bệnh mãn tính như tim mạch, ung thư, huyết áp có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng như co giật, buồn nôn, rất nguy hiểm. chứ không gây ra các biến chứng nặng nề như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, mù lòa, tàn phế…

Không chỉ vậy, sử dụng thuốc hết hạn sử dụng sẽ khiến bệnh lý trở nên phức tạp và khó chữa. khó khăn trong điều trị. Nguyên nhân là do, thuốc hết hạn sử dụng sẽ chuyển hóa thành dạng khác hoặc sinh ra các hợp chất có độc tính cao gây độc cho cơ thể, do hoạt chất, chất bảo quản thuốc bị biến tính hoặc hư hỏng về hình thức. pha chế, pha tạp chất, nhiễm khuẩn… có thể gây dị ứng, sốc phản vệ, thậm chí tử vong.

Ngoài ra, thuốc kháng sinh mất hiệu lực có thể là một mối quan tâm lớn về sức khỏe, đặc biệt là khi điều trị nhiễm trùng bằng kháng sinh. Thêm nữa, tình trạng kháng kháng sinh có thể xảy ra với các loại thuốc kém hiệu lực.

Hiện nay, chỉ có loại kháng sinh tetracycline được biết là có hại khi hết hạn sử dụng. Trong một số trường hợp được báo cáo, tetracycline hết hạn đã gây ra hội chứng Fanconi. Đây là một dạng tổn thương thận hiếm gặp khiến cơ thể không thể hấp thụ chất điện giải. Vì lý do này, bạn không bao giờ được dùng thuốc tetracycline đã hết hạn.

Vấn đề này chưa từng xảy ra với các loại thuốc khác cùng loại với tetracycline, chẳng hạn như doxycycline hoặc minocycline.

Nếu bạn lỡ uống phải thuốc quá hạn, nếu có thể thì nên tìm cách gây nôn với thuốc dạng viên.

Còn đối với các loại thuốc dạng lỏng, nếu thời gian quá hạn chưa xa và cảm quan lọ thuốc không có kết tủa hay đổi màu, mùi lạ thì bạn nên theo dõi các triệu chứng bất thường như hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, mạch nhanh, mất thăng bằng, nổi sẩn ngứa… để mau chóng đến cơ sở y tế gần bạn nhất.

Còn nếu bạn lỡ uống phải loại thuốc đã bị biến chất thì mau chóng đến ngay cơ sở y tế gần bạn nhất để được theo dõi và điều trị triệu chứng kịp thời.

Tốt hơn hết, thì luôn kiểm tra loại thuốc, cảm quan của thuốc và hạn sử dụng của loại thuốc mà bạn sắp uống để đề phòng việc bạn uống phải thuốc đã hết hạn.

Bảo quản thuốc đúng cách theo chỉ dẫn của nhà sản xuất, tùy vào đặc tính của thuốc mà người bệnh cần bảo quản đúng cách để thuốc phát huy tác dụng tốt nhất trong việc điều trị bệnh.

• Thuốc dạng rắn, chẳng hạn như viên nén và viên nang, có xu hướng ổn định ở nhiệt độ phòng khi được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Bảo quản thuốc trong bao bì gốc, đậy kín nắp, xa tầm tay trẻ nhỏ và vật nuôi.
• Bạn nên đặc biệt cẩn thận khi làm theo các hướng dẫn về đông lạnh hoặc làm lạnh thuốc. Ngoài ra, điều quan trọng là phải theo dõi nhiệt độ của tủ lạnh đối với thuốc được làm lạnh và không bảo quản những loại thuốc này trong tủ đông. Như khi bảo quản lọ insulin trong tủ lạnh trước khi sử dụng, đảm bảo rằng nhiệt độ tủ lạnh không quá thấp khiến insulin bị đông cứng. Nhiệt độ đông lạnh sẽ phá vỡ protein của insulin, khiến nó mất tác dụng.
• Các loại thuốc hỗn dịch, huyền phù và thuốc cần làm lạnh có nhiều khả năng trở nên kém hiệu lực hơn nếu không bảo quản đúng. Các dung môi trong dung dịch uống có thể bay hơi theo thời gian, ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của thuốc.
• Các loại thuốc có chứa chất bảo quản, chẳng hạn như một số loại thuốc nhỏ mắt, có thể không an toàn khi sử dụng sau ngày hết hạn vì chất bảo quản có thể không còn tác dụng chống lại sự phát triển của vi khuẩn.